Voor het bepalen van de schaal waarop je wilt werken, zijn zowel ruimte als aanbod van belang. Daarna gaat het er natuurlijk om welke schalen er beschikbaar zijn. Tot slot moeten onderwerp, systeem en aansturing gekozen worden.
Ruimte
De belangrijkste vraag die een beginnend modelspoorder zich moet stellen is: “Hoeveel ruimte heb ik en hoe ga ik die gebruiken?”. Is het de bedoeling dat er af en toe een baantje uitgelegd gaat worden, dan moeten de modellen handelbaar zijn.
Is er maar weinig ruimte, maar wil je wel een berglandschap, dan moeten de treinen van een kleiner formaat zijn om enigszins leuk rond te kunnen rijden. Een havenbaantje daarentegen kan op een relatief klein oppervlak zeer overtuigend zijn.
Aanbod
Daarnaast speelt het aanbod natuurlijk ook een rol. De veruit populairste schaal is H0, “half-nul”. In deze schaal, 1:87, vind je ruimschoots het grootste aanbod aan modellen en fabrikanten. De bekendste merken, Fleischmann, Märklin, Piko en Roco, voeren allen H0 als belangrijkste schaal.
Overzicht
| Naam spoor | Schaal | Spoorbreedte | Type, voorbeeldgrootte | Bijzonderheden |
|---|---|---|---|---|
| II | 1:22,5 | 64 mm | Normaalspoor, 1435 mm | Dit spoor wordt ook wel “spoor G” genoemd en is geschikt voor buitengebruik als tuinspoor. |
| IIm | 1:22,5 | 45 mm | Smalspoor, 1000 mm | Wordt uitgesproken als “spoor twee m”. De belangrijkste fabrikanten zijn LGB en Piko. |
| IIe | 1:22,5 | 32 mm | Smalspoor, 750 mm | |
| IIf | 1:22,5 | 22,5 mm | 500-600 mm Veldspoor | |
| I | 1:32 | 45 mm | Normaalspoor, 1435 mm | Wordt uitgesproken als “spoor één”. |
| G | 1:29-1:26 | 45 mm | normaalspoor/ smalspoor | ‘uitgevonden’ door LGB, deze schaal volgt de spoorbreedte in plaats van een standaard schaal. De 1:29 modellen zijn meestens grootspoor, de 1:26 smalspoor. Geschikt voor tuinbanen. |
| Im | 1:32 | 32 mm | Smalspoor, 1000 mm | |
| Ie | 1:32 | 22 mm | Smalspoor, 750 mm | |
| 0 | 1:45 | 32 mm | Normaalspoor, 1435 mm | Spoor 0, of “nul” is vooral populair bij mensen die hun modellen zelf bouwen. |
| 0 | 1:43,5 | 32 mm | Normaalspoor, 1435 mm | Deze variant van spoor nul wordt vooral in Engeland aangetroffen. Voor de juiste verhoudingen ten opzichte van het “grootspoor” is de bovenstaande versie correcter. |
| 0m | 1:45 | 22 mm | Smalspoor, 1000 mm | |
| 0f | 1:45 | 16.5 mm | Veldspoor, 500-600 mm | |
| 00 | 1:76 | 16.5 mm | Normaalspoor, 1435 mm | Spoor “nul nul” is ook een voornamelijk Engelse schaal, waarbij Hornby het belangrijkste merk is. De spoorbreedte is gelijk aan H0, waardoor de schaal van het spoor en de treinen dus niet overeenkomen. |
| 00 (schaal EM) | 1:76,2 | 18,3 mm | Normaalspoor, 1435 mm | Een meer schaal-correcte aanpassing voor 00. |
| 00 (schaal Four) | 1:76,2 | 18,83 mm | Normaalspoor, 1435 mm | idem. |
| 009 | 1:76 | 9 mm | 609,6 mm Smalspoor | Engels smalspoor |
| H0 | 1:87 | 16,5 mm | Normaalspoor, 1435 mm | In Nederland veruit het populairst, in wissel- of gelijkstroom. |
| H0m | 1:87 | 12 mm | Smalspoor, 1000 mm | |
| H0e | 1:87 | 9 mm | Smalspoor, 750 mm | |
| H0f | 1:87 | 7 mm/ 6.5 mm | Respectievelijk 600 en 500 mm Veldspoor | |
| TT | 1:102 | 12 mm | Normaalspoor, 1435 mm | Wederom de Engelse variant. |
| TT | 1:120 | 12 mm | Normaalspoor, 1435 mm | TT, of “Table Top” was vooral in voormalig Oost-Duitsland populair, maar wint aan marktaandeel. |
| TTm | 1:120 | 9 mm | Smalspoor, 1000 mm | |
| TTe | 1:120 | 6,5 mm | Smalspoor, 750mm | |
| TTf | 1:120 | 5,5 mm | Veldspoor, 500-600 mm | |
| N | 1:148 | 9 mm | Normaalspoor, 1435 mm | N spoor op zijn Engels. Hierbij kloppen de verhoudingen dus niet echt. |
| N (Fine scale) | 1:152,4 | 9,42 mm | Normaalspoor, 1435 mm | N spoor op zijn Engels. Ditmaal met betere verhoudingen. |
| N | 1:160 | 9 mm | Normaalspoor, 1435 mm | N spoor zoals dat in Nederland verkocht wordt. |
| Nm | 1:160 | 6,5 mm | Smalspoor, 1000 mm | |
| Z | 1:220 | 6,5 mm | Normaalspoor, 1435 mm | |
| Zm | 1:220 | 4,5 mm | Smalspoor, 1000 mm | |
| Zf | 1:220 | 2,75 mm | Veldspoor, 500-600 mm | |
| T | 1:450 | 3 mm | Normaalspoor, 1435 mm | Vooralsnog niet in Nederland gesignaleerd, in Japan uitgevonden. Alsof Z nog niet klein genoeg was. |
Dat is nogal een lijst. Let er echter op dat bij veel formaten een letter toegevoegd is om aan te geven dat het om smalspoor of veldspoor gaat. Je kunt dus, voor een realistische weergave, heel goed een TTm-baantje langs een TT-baan leggen. De verhoudingen zijn hetzelfde en stations waar verschillende spoorgrootte elkaar ontmoeten zijn in het echt ook te vinden.
Om het verhaal compleet te maken moeten we echter nog enkele maten toevoegen.
In Amerika zijn er namelijk nog een paar favoriet:
| Naam spoor | Schaal | Spoorbreedte | Type, voorbeeldgrootte | Bijzonderheden |
|---|---|---|---|---|
| S | 1:64 | 22 mm | Normaalspoor, 1435 mm | |
| Sn3 | 1:64 | 14,6 mm | Smalspoor, 914,4 mm | 914,4 mm is 3 voet. |
| on3 | 1:48 | 19,5 mm | Smalspoor, 914,4 mm | |
| on2 | 1:48 | 13 mm | Smalspoor, 609,6 mm | 609,6 mm is 2 voet. |
| Hon3 | 1:87 | 10,5 mm | Smalspoor, 914,4 mm | |
| Hon2 | 1:87 | 7,2 mm | Smalspoor, 609,6 mm | |
| Nn3 | 1:160 | 6,5 mm | Smalspoor, 914,4 mm |
Onderwerp
Er is dus veel mogelijk. Wil je een specifiek Amerikaans onderwerp voor je spoorbaan, dan zijn bovenstaande formaten een goede keus.
Bedenk dan wel dat het waarschijnlijk ook betekent, dat je veel van je spullen direct in Amerika moet bestellen. Maar dat hoeft met goed zoeken op internet geen probleem te zijn.
Dit geldt natuurlijk ook voor de Engelse formaten uit de eerste tabel. Daar is vooral 00 populair, waardoor een baan met Engels voorbeeld vaak in die schaal gebouwd wordt.
Als Nederlands materieel de voorkeur heeft, is H0 de beste keus. Bij de kleinere formaten is vooral N populair, 1:160. Ook hierin is een aardig aanbod Nederlands materieel te vinden. Dat geldt ook voor een Duits of Oostenrijks voorbeeld.
Systeem en aansturing
Heb je gekozen voor een schaal, dan moet je ook nog kiezen met welk systeem je wilt gaan rijden, gelijk- of wisselstroom. Daarna moet je nog kiezen welke aansturing je wilt gebruiken: analoog of digitaal.
Reacties zijn gesloten.
